Beltane, święto kwiatów – czym jest? To mało znane (niestety!) w Polsce święto obchodzone jest w nocy z 30 kwietnia na 1 maja. Wywodzi się z tradycji celtyckiej, w której to było jednym z najważniejszych i najstarszych świąt. Celtycki rok dzielił się jedynie na 2 części, jasną i ciemną, a święto Beltane było traktowane jako przejście pomiędzy nimi. Obecnie jest obchodzone jako Beltane Fire Festival.
Skąd pochodzi nazwa Beltane?
Tak jak z większością przekładów starych języków, ciężko być pewnym, co dokładnie oznacza nazwa Beltane. Przyjęło się założenie, że w wolnym tłumaczeniu znaczy „jaskrawy ogień”. Pierwszy człon „Bel” pochodzi od celtyckiego boga słońca i płodności Belenusa (jaskrawy), zaś drugi od słowa teine, znaczącego ogień. Czasami nazwa święta jest również tłumaczona jako ogień Bela. Inną propozycją tłumaczenia pierwszego członu, „bel”, jest angielskie słowo „bale” oznaczające „biały” lub „świecący”. Możliwe też, że nazwa Beltane pochodzi od celtyckiej nazwy miesiąca maja – Beltaine.
Znaczenie Beltane. Celtyckie święto kwiatów
Noc ta miała dla Celtów gigantyczne znaczenie symboliczne. Według wierzeń dawnych Celtów w noc Beltane zasłona oddzielająca nasz świat od świata duchów natury jest bardzo cienka. Na czas jej trwania „zawieszano” prawa małżeńskie, była to noc miłości, płodności, radości. W tę noc odbywały się tańce wokół majowego słupa, a kobiety zbierały kwiaty, by upleść z nich wianki. Zbierano również głóg i inne rośliny, by udekorować nimi domy. W tym samym czasie mężczyźni zajmowali się przygotowaniem tzw. Maypole, czyli pozbawionego gałęzi pnia drzewa (najczęściej z brzozy lub jesionu) wbitego pionowo w ziemię, przyozdabianego następnie białymi i czerwonymi wstążkami i zielonymi roślinami. Gdy pień był już przygotowany i przyozdobiony, ktoś wspinał się na jego szczyt, by umieścić tam koronę z kwiatów. Celebrowano w ten sposób powrót do życia pełnią sił, rozkwit, urodzaj. Maypole miało symbolizować między innymi środek świata oraz jeszcze starszy symbol drzewa życia.
Nad ranem, gdy święto się kończyło, wszyscy wracali do domów niosąc gałązki głogu. Po drodze zatrzymywano się przy wszystkich domostwach, zostawiając część kwiatów i otrzymując za to jadło i napoje. Tej nocy zmuszano też bydło, aby przeszło między ogniskami przed wyjściem na letnie pastwiska. Rytuał ten miał zapewnić stadom ochronę i płodność.
Inne zwyczaje
Podobnie jak podczas obchodzonej przez Słowian nocy świętojańskiej, rzucano do strumyków i rzek wianki i girlandy, błogosławiąc w ten sposób rzeczne duszki. Innym rytuałem było przygotowywanie wypełnionego kwiatami i prezentami „majowego koszyka”, by wręczyć go później ludziom chorym lub potrzebującym opieki. Zgodnie z wierzeniami podczas nocy Beltane należało także „naprawić granice”, czyli obejść swoją posiadłość i w razie potrzeby naprawić płoty czy ogrodzenia. Odbywały się również procesje i turnieje łucznicze.
Beltane dziś
Beltane – celtyckie święto kwiatów, choć wyparte przez chrześcijaństwo, obchodzone jest do dnia dzisiejszego w podobnej symbolice, gdyż nastąpiła jego reaktywacja przez rozmaite ruchy pogańskie i wyznawców religii wicca. Tego samego dnia, kiedy dawni Celtowie obchodzili swoje święto kwiatów – Beltane, obecnie organizowany jest w Edynburgu Beltane Fire Festival. Najważniejszym punktem tego święta jest kilkusetosobowa procesja, złożona z bębniarzy, pomalowanych na różne kolory półnagich tancerzy i tancerek i osób niosących zapalone pochodnie. W rytm bębnów tańczą oni rytualne tańce, mające czcić urodzaj ziemi i płodności, w których ważną rolę odgrywa ogień. Kontakt z ogniem miał w pradawnych czasach chronić od chorób i nieszczęść, i symbolizować kontakt ze słońcem.
Mity i legendy związane z Beltane
Dla Celtów zajmujących się hodowlą bydła zmieniające się pory roku były niezwykle ważne. Beltane był traktowany jako przejście z ciemnego i zimnego czasu zimy do jasnych, ciepłych miesięcy lata. Celebrowany był jako święto światła i obfitości, które nadejdzie wraz z latem. Najważniejszą częścią święta był jaskrawy ogień rozpalany w maju, przypominający o potędze słońca i dający możliwość oczyszczenia oraz odnowienia więzi społeczności, która spędziła ciemne miesiące w swoich domach. Mitem związanym z Beltane jest ten o Belenusie, który był przedstawiany podobnie jak Apollo – jako jeżdżący w rydwanie ciągniętym przez dwa konie. Beltane było czasem, gdy Belenus rozpoczynał swoją podróż, uwalniając słońce więzione podczas zimowych miesięcy. Inne źródła mówią, że podczas Beltane Belenus, mający kontrolę nad słońcem oraz cyklem dni, miesięcy oraz roku kręcił Kołem Roku, zmieniając czas z zimowego na letni.
Podczas Beltane granica pomiędzy światem żywych i umarłych zacierała się. Popularne były wierzenia, że w wigilię maja (30 kwietnia) wiedźmy i złe dusze wyłaniały się ze swoich kryjówek, by knuć przeciwko ludziom, bydłu oraz nowo zasadzonym roślinom, dlatego potrzebny był oczyszczający ogień oraz liczne rytuały, by obronić się przed złą magią.
Charakterystyczną tradycją obchodów Beltane było również rozdawanie kawałków ciasta pomiędzy uczestnikami święta, spośród których jeden oznaczano węglem. Otrzymanie tego kawałka uznawane było za znak nieszczęścia, a osoba, która je dostała, zmuszona była do przeskoczenia przez ogień trzy razy, aby oczyścić się i zapewnić sobie szczęście.
Beltane było również czasem świętowania małżeństwa pomiędzy Belenusem i Belisamą. Wierzono, że podczas tego czasu Belenus osiąga dojrzałość, co przypieczętowuje ożenkiem z Belisamą. Dlatego wyjście za mąż podczas Beltane uważane było za zły omen i próbę odebrania parze bogów ich dnia.
Beltane jest również ważną datą dla Irlandczyków, ponieważ tego dnia na ich ziemie wkroczył Parthonol, syn króla Hiszpanii i przywódca pierwszej inwazji na Irlandię. Według legendy, przed jego przybyciem kraj zamieszkiwały jednookie, jednorękie i jednonogie istoty o kozich głowach, Fomóraigowie. Parthonol po ich pokonaniu stworzył wraz ze swoim plemieniem równiny, rzeki i jeziora, ponieważ zanim przybył do Irlandii, istniała tam tylko jedna równina z odpowiednimi warunkami do życia. Podczas jednego z następnych Beltane wybuchła zaraza, która doszczętnie wybiła całe plemię.
Książki o Beltane
Beltane, jako stara tradycja celtycka, nie jest szeroko opisywana w mediach. Często ciężko jest znaleźć informacje na temat tego zwyczaju – tutaj z pomocą może nam przyjść książka „Beltane” Melanie Marquis. Jest to jedna z ośmiu książek opisujących cykl Koła Roku. Skupia się wokół święta kwiatów, sposobach jego celebracji oraz legend i zwyczajów z nim związanych. Będzie ona niezastąpionym źródłem wiedzy dla wiccan, którzy chcą poznać sposoby świętowania powrotu z zimowej stagnacji, ale również dla osób zainteresowanych celtyckimi wierzeniami. W książce tej znajdziecie również współczesne sposoby celebracji Beltane oraz rytuały, zaklęcia i inwokacje, które pomogą wam uczcić rozpoczęcie lata. „Beltane” oraz cały cykl „Sabaty” są idealnym rozwiązaniem dla każdego, kto chce zgłębić tajniki celtyckiej magii oraz zwyczajów.
