Anima i animus – pierwiastek kobiecy oraz pierwiastek męski – każdy człowiek posiada w sobie te archetypy psychiki niezależnie od płci. Nazwane przez Carla Gustava Junga obrazami duszy, według jego teorii reprezentują wewnętrzną obecność cech żeńskich u mężczyzny i męskich aspektów w psychice kobiety. Przeciwstawne postawy są nieświadomym dopełnieniem postaw świadomych.
W myśl jungowskiej koncepcji komplementarne współistnienie animy i animusa – obrazów męskości oraz żeńskości jest gwarantem równowagi wewnętrznej.
Anima – co to jest?
Pierwiastek kobiecy w psychice mężczyzny, archetyp idealnej kobiety to czysty wytwór nieświadomości. Anima jedna i łączy, jest synonimem emocjonalnego oraz erotycznego aspektu. Stanowi odpowiednik obrazu matki, siostry ukochanej, niebiańskiej bogini. Wskazuje mężczyźnie emocje stanowiące nić uczuciowego oraz duchowego porozumienia z kobietą. Pomaga mu w uświadomieniu sobie wzorca postawy miłości.
Animus – co to jest?
Pierwiastek męski w kobiecej psychice, archetyp idealnego mężczyzny oraz przewodnika, nieświadomy wytwór. Animus chce różnicować i poznawać, jest pierwiastkiem twórczym, rywalizującym, uzupełnia świadomość kobiety o męskie cechy. Ponadto umożliwia pojęcie zasady rozumu oraz logosu.
Rola animy i animusa
Anima i animus to przewodnicy człowieka po świecie świadomości i nieświadomości. Oba archetypy rzutowane są na osoby płci przeciwnej – zgodnie z wewnętrznym prawem psychiki. Projekcji poddane jest wszystko to, co nieświadome, nieprzeżyte. Te obrazy są bezwiednie projektowane na życiowego partnera i stanowią przyczynę sympatii bądź antypatii. Formy wewnętrzne spotykane będą w snach czy fantazjach. Natomiast formy zewnętrzne wiążą się z dokonywaniem projekcji części lub całości psyche na osobę odmiennej płci z własnego otoczenia. W tej sytuacji jednak nie dochodzi do spostrzeżenia, jakoby jest to nasze własne wnętrze, które trafia do nas z zewnątrz.
Na drodze tych doświadczeń człowiek ma możliwość obcowania z obrazem odmiennej płci poprzez drugą osobę. Wobec tego dokonując wyboru partnera, decydujemy się na osobę, odzwierciedlającą nasze własne cechy.
Równowaga obrazów duszy – jedność przeciwieństw
Archetypy stanowią strukturę psychiki, współistnienie pierwiastka kobiecego oraz pierwiastka męskiego, synchronizacja ich energii wpływa zatem na harmonijny rozwój osobowości. Biblijne stworzenie Ewy z żebra Adama w sposób metaforyczny definiuje jedność oraz nierozdzielność kobiety i mężczyzny, powstanie zupełnie nowej jakości – „Każdy mężczyzna nosi w sobie swoją Ewę”. Równowaga obrazów duszy czyni jednostkę ludzką doskonałą. Platon w swoim dialogu „Uczta” określa ją, jako: „zaokrąglonego ze wszystkich stron człowieka, w którym wszystkie przeciwieństwa, również płci, są połączone”. Idea równowagi płci istniała od zarania dziejów. Zdaniem Junga dwoistość płci ludzkiego psyche pogrążyła się w nieświadomości za sprawą kultury patriarchalnej. Świadomość posiadania w swojej strukturze obrazu płci przeciwnej jest bezcenna, bowiem utrzymuje względną równowagę psychiczną oraz duchową.