Anioły i inne istoty w wierze muzułmańskiej

Wiara w anioły jest jednym z pięciu dogmatów wiary muzułmańskiej, wymienianym jako drugi w kolejności po wierze w Boga, a więc bardzo ważnym.
Według Islamu anioły to istoty rozumne, bezcielesne, stworzone ze światła, przeciwstawiane dżinnom także istotom rozumnym, jednak stworzonym z ognia. Po arabsku anioł to malak, co jest wspólnym wyrazem semickim obecnym także w języku hebrajskim. O aniołach wspomniane jest zarówno w Koranie, jak i w sunnie (tradycji muzułmańskiej). Jako zbiorowość „mieszkańców nieba” nazywani są „najwyższa rada” lub „najwyżsi dostojnicy”.

Dogmaty islamu

1.Wiara w jednego Boga

2.Wiara w anioły

3.Wiara w święte pisma: Torę, Ewangelię , Koran

4.Wiara w wysłanników Boga (od Adama do Mahometa)

5.Wiara w Dzień Sądu Ostatecznego

O dogmatach wspomina następujący werset Koranu:„Prawdziwie sprawiedliwym jest ten, kto wierzy w Boga i Dzień Ostatni i aniołów i Księgę i Proroków oraz łoży swe pieniądze z czystej miłości do Niego na swych krewnych i sieroty i potrzebujących jak i dla tych, co w podróży i którzy proszą o jałmużnę oraz na cele wykupienia jeńców. „(Koran,2:178)

Natura i funkcje aniołów

Anioły to istoty rozumne, bezcielesne, stworzone ze światła, przeciwstawiane dżinnom także istotom rozumnym, jednak stworzonym z ognia. Po arabsku anioł to malak, co jest wspólnym wyrazem semickim obecnym także w języku hebrajskim. O aniołach wspomniane jest zarówno w Koranie, jak i w sunnie (tradycji muzułmańskiej). Jako zbiorowość „mieszkańców nieba” nazywani są „najwyższa rada” lub „najwyżsi dostojnicy”.

Al-Gazali, słynny mistyk muzułmański o aniołach pisze tak:„Jeśli chodzi o światła umysłowo poznawalne i niematerialne, to wypełniają one świat wyższy i są substancjami anielskimi.(…) dzięki światłu anielskiemu pojawił się harmonijny porządek świata wyższego. „„Światła wyższe wzniecają się po kolei jedne przez drugie, zgodnie z porządkiem hierarchii. Wszystkie one pochodzą od Światła świateł, które stanowi ich źródło i ich pierwsze źródło bez żadnego współtowarzysza.” (Al-Gazali, Nisza świateł)Wyraźnie widać tu nawiązanie do teorii emanacji, według której wszystkie byty są boską emanacją i ułożone są hierarchicznie od najwyższych do najniższych. Anioły posiadają różne funkcje. Jedną z nich bardzo ważną jest funkcja posłańca, przekazującego słowo boże prorokom. Tylko niektóre anioły są posłańcami. Najbardziej znanym przykładem jest Dżibril czyli Gabriel, który przekazywał Muhammadowi treść objawień, a także według islamu przyszedł do Marii by przekazać jej nowinę, że urodzi syna.„Wszelka chwała należy do Allaha, Twórcy niebios i ziemi, który posługuje się aniołami jako Posłańcami, mającymi skrzydła – dwa, trzy lub cztery.” ( Koran,35 :2)Jednak anioły mają też inne funkcje. Przede wszystkim są sługami Boga (ibad Allah), a ich zadaniem jest głosić Jego chwałę.„A ci, którzy są przy Nim, nie gardzą Jego czcią ani się nie męczą. Oni wychwalają Go dzień i noc i nie tracą sił.” (Koran, 21:20-21) Na ziemi zadaniem aniołów jest ochranianie ludzi. Znajdują się one po prawej i lewej stronie człowieka, a także z tyłu. „Dla niego jest zastęp aniołów przed nim i za nim – oni chronią go z rozkazu Boga.” (13:12)„Kiedy ci dwaj zapisujący aniołowie wszystko zapisują, siedząc po jego prawej stronie i po jego lewej, on nie mówi ani jednego słowa, żeby nie było przy nim anioła strażnika, gotowego do zapisywania.” (50:18-19)Aniołowie wspierają też ludzi w trudnych sytuacjach, a także spisują ich uczynki. Nazywa się ich strażnikami (hafizun) ponieważ pilnują ludzi. „Zaiste są nad wami strażnicy, Szlachetni Zapisujący, którzy wiedzą o wszystkim.” (Koran, 82:11-13)W Koranie wspomina się, że anioły są płci żeńskiej, jednak nie wszystkie, na co wskazuje chociażby historia aniołów Haruta i Maruta, które mają płeć męską. Podczas Sądu Ostatecznego niektóre z aniołów mają dźwigać tron Boga, inne otwierać księgi z zapisanymi uczynkami ludzi i wykonywać wyrok. „Aniołowie staną na jego krańcach i tego dnia na nim osiem aniołów nieść będzie Tron twego Pana.” (69:18)

Imiona i grupy aniołów

Choć w Koranie często wspomina się o aniołach, niewielu z nich jest wymienionych z imienia. Dopiero muzułmańska angelologia rozwinęła tą naukę. Duże zasługi ma tu muzułmański mistyk Al-Gazali, który snuł rozważania na te tematy w swych dziełach „Ożywienie nauk religii” i „Nisza świateł”. Z czasem dorobek teologów został rozwinięty o wierzenia ludowe, w których wiara w anioły odgrywa dużą rolę. Anioły dzielimy na kilka podstawowych grup:1.Najbliżsi Bogu – aniołowie głoszący chwałę Boga oraz wypełniający zadania zlecone przez Boga.Mamy tu:-Dżibril (Gabriel)- posłaniec Boga do Jego wysłanników.-Izrail (Azrael) – anioł śmierci-Mikail (Mikal) – strażnik sił przyrody, wiatrów, burzy, deszczu.-Israfil – anioł, który będzie dął w trąbę w Dniu Zmartwychwstania.2. Strażnicy piekła – jest ich dziewiętnastu. Są to anioły, nie dżinny czy szatani, jednak mimo to są okrutne. Na ich czele stoi Malik, według tradycji, małomówny, milczący anioł.3.Dwaj aniołowie stróże: Nakir i Munkar. Mają przychodzić do człowieka po śmierci, po pogrzebie i sprawdzać jego wiarę. Jeśli człowiek okazuje się niewierzący, grób staje się dla niego tymczasowym piekłem. Jeśli wierzący, to jest to oczyszczający ogień.4.Dwaj aniołowie Harut i Marut- są przykładem pokusy i jednocześnie ostrzeżeniem przed nią. Według legendy zostali zesłani na ziemię by pouczać ludzi, jednak uwiedli kobietę i zamordowali jej męża. Za karę Bóg kazał im pozostać na ziemi, w Babilonie, gdzie nauczali ludzi magii.

Inne istoty

Omawiając anioły, warto też wspomnieć o innych ważnych istotach, będących przeciwieństwem aniołów. Są to złe duchy, upadłe anioły, dżinny, Iblis i Szatan. Właściwie związki między nimi nie są do końca usystematyzowane, a w Koranie różnie się je traktuje. Różnie też są interpretowane. Nadrzędną kategorię stanowią dżinny przeciwstawiane aniołom jako grupa. Różnice między tymi istotami wynikają z natury ich stworzenia. Anioły stworzone są ze światła, dżinny natomiast z ognia. Dżinny są istotami rozumnymi, potrafią przyjmować różne formy cielesne, a nawet wykonywać ciężkie prace. Dżinny dzieli się na podgrupy takie jak: gule, ifryty, silaty. Istoty te oraz ich nazwy zostały zapożyczone z wierzeń przedmuzułmańskich Arabów, gdzie w życiu pustynnym były ucieleśnieniem wrogich człowiekowi sił przyrody. Temat dżinnów rozwinięty został w folklorze muzułmańskim, na przykład w „Baśniach z tysiąca i jednej nocy”.Koran przedstawia dzieje dżinnów i związanego z nimi Iblisa. Dżinny miały początkowo zamieszkiwać Ziemię, jednak doszło między nimi do waśni, co spowodowało przelew krwi. Bóg wysłał anioły, na czele których stanął Iblis. Iblis przyprowadził dżinny z powrotem do nieba. Iblis to kolejna bardzo ważna postać, jako że jest odpowiednikiem chrześcijańskiego szatana. Iblis to imię własne jednego z aniołów. Posiada on tez przezwisko asz-szaytan (szatan). Mimo iż jest on aniołem, Iblis zbuntował się przeciwko Bogu. Historia ta związana jest ze stworzeniem człowieka. Bóg nakazał wszystkim aniołom by oddali hołd człowiekowi. Iblis odmówił.Uznał, że człowiek jako stworzony z gliny jest gorszy od niego stworzonego z ognia (to wskazywałoby na to, że Iblis nie był aniołem a dżinnem, jednak w Koranie nie ma jasności co do tego, co stwarza trudności w interpretacji.) W reakcji na to Bóg przegnał i przeklął Iblisa.„A kiedy powiedzieliśmy do aniołów: ‚Oddajcie pokłon Adamowi!’ oni oddali pokłon, z wyjątkiem Iblisa. On odmówił, wbił się w pychę i znalazł się wśród niewiernych.” (Koran, 2:30-34)Iblis powiedział do Boga:„Ja jestem lepszy od niego. Ty stworzyłeś mnie z ognia, a jego stworzyłeś z gliny” (38:76)W islamie podobnie jak w chrześcijaństwie to szatan czyli Iblis kusi Ewę w raju, by zjadła owoc z Drzewa Nieśmiertelności. Występuje tu pod postacią węża lub też ukryty między jego zębami. W następstwie złamania przez nią zakazu, wszyscy troje, Ewa, Adam oraz Iblis zostają wygnani z raju. Iblis postanawia mścić się na ludziach i kusić ich do złego. „Za to, iż Ty mnie skazałeś na błądzenie, postanawiam czyhać na nich w zasadzce na Twojej drodze prostej. Następnie będę ich nachodził z przodu i z tyłu, z prawej i lewej strony i Ty większości z nich nie znajdziesz wdzięcznymi.” (7:16-17)W literaturze ludowej szatany występują jako brzydkie i wstrętne istoty obu płci. Mogą też pojawiać się pod ludzką postacią. Przebywają w miejscach uważanych za nieczyste takich jak śmietniki, cmentarze, łaźnie, a w walce posługują się chorobami i zarazami. Mówi się, że w czasie miesiąca Ramadan kiedy to ma miejsce post, pozbawione są zdolności kuszenia ludzi. W ludowej tradycji islamu metodą ochrony są egzorcyzmy, o których wspomina sunna Proroka.

Maya Selim